استحصال فلزات، قدیمی‌ترین و مهم‌ترین دستاورد بشر اولیه در راستای پیشرفت بوده‌است. با گسترش روزافزون علوم مختلف و نیاز به شناخت کامل از مجموعه فرآیندهای پیرامون انسان و طبیعت و همچنین با کاهش چشم‌گیر منابع اولیه، نیاز به شناخت بهتر و مطالعه بر روی نحوه استخراج یک یا چند فلز از یک معدن یا منبع ثانویه به وضوح احساس می‌شود و در همین راستا علم تولید و فرآوری مواد فلزی به عنوان یک علم مادر جایگاه ویژه‌ای نزد علوم و صنایع جهان دارد.

ایران با واقع شدن در یکی از مناطق استراتژیک زمین و همچنین در اختیار داشتن منابع مختلف خدادادی و وجود منابع ثانویه بسیار به دلیل جمعیت و قدمت زیاد، گره مهمی در کلاف صنایع منطقه محسوب می‌شود. خبر اخیر من باب سردمدار شدن ایران در تکنولوژی استحصال فلزات در دنیا، خود گواهی است بر این مدعا.

در همین راستا پرداختن بیش از پیش به این علم تاثیرگذار در تمامی ابعاد علمی-صنعتی کشور با روش‌هایی مانند برگزاری سیمنارها و کنفرانس‌های تخصصی، برگزاری مسابقات علمی‌فناورانه با محوریت به چالش‌کشیدن دانسته‌های نظری در محیطی عملی و هم‌چنین برپایی کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی ضروری به نظر می‌رسد.

چالش‌هاش صنعتی مرتبط با استحصال فلزات و نیاز روزافزون جامعه صنعتی به اتخاذ روش‌هایی که ضمن حفظ و ارتقای کیفیت، ارزش افزوده بیش‌تری را به همراه داشته باشد، ضرورت توجه به این تخصص ممتاز از مهندسی مواد را بیش از پیش نمایان می‌سازد. با عنایت به آن‌چه شرح داده شد، با برگزاری رویدادی دانشجویی به نام مسابقه سراسری تولید و بازیافت فلزات و نیز برپایی دوره‌های آموزشی و سیمنارهای تخصصی به صورت همزمان با برگزاری مسابقه، قدم در راه خدمت به تزریق روحیه پژوهشگری و کوشش علمی نهادیم تا بدین‌وسیله تنها گوشه‌ای از وظایف خویش را به عنوان یک انسان دغدغه‌مند و خواهان پیشرفت در جامعه‌ی بشری ادا کرده و رسالت فراهم‌آوردن بسترهای مناسب علمی را به انجام برسانیم. بی‌شک یکی از اهداف والای این سلسله مسابقات، ایجاد تحرک، نشاط، پویایی و رقابت سازنده و سالم در بین دانشجویان مستعد و علاقه‌مند به حوزه مهندسی مواد به خصوص در زمینه متالورژی استخراجی است.

مسابقات سراسری تولید وبازیافت فلزات با هدف ترویج این علم در میان صنایع مادر کشور و متقابلاً کمک به ارتقای سطح علمی پژوهشی دانشجویان مهندسی مواد و متالورژی مطرح شده است و هدف آن ارائه هر ساله روش‌ها و فرآیندهای برتر مسابقات به واحدهای تولیدی و گره گشایی از مشکلات صنعت است

از جمله منابع نیکل دار کاتالیست های نیکلی است که در صنعت (من جمله صنعت تولید روغن های نباتی) به مقدار قابل توجه مورد استفاده قرار میگیرند و پس از سپری شدن عمر مفید کاری میتوانند به عنوان منابع مناسبی برای بازیابی و تولید مستقیم پودر نیکل مورد استفاده قرار گیرند.

هدف از انجام این مسابقه، انتخاب روشی مناسب برای استحصال یک محصول کاربردی با ارزش با استفاده از کاتالیست مستعمل نیکلی است. در این مسابقه برای فراهم آوردن زمینه های بروز خلاقیت و بالا بردن انگیزه ی رقابت میان گروه های شرکت کننده، انتخاب روش و محصول ازاد گذاشته شد و در واقع بخش اعظمی از نمره نهایی هر یک از تیم های شزکت کننده به روش انتخابی و مزایای محصول نهایی بستگی داشت.

از جمله مصارف کلی نیکل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•فولاد ضد زنگ و دیگر آلیاژهای ضد زنگ

•فولاد نیکل برای تولید فلز سلاح‌ها و گاو صندوق‌ها کاربرد دارد

•آلیاژ آلنیکو برای تولید آهن‌ربا

•فلز Mu که قابلیت نفوذ پذیری مغناطیسی بالایی داشته و برای صفحه نمایشهای مغناطیسی استفاده می‌شود

•آلیاژ کابلهای انتقال حافظه که در ساخت ربات‌ها کاربرد دارد

•باطری‌های قابل شارژ ، مانند باطریهای نیکل هیدروکسیدی و نیکل کادمیوم

•ضرب سکه. در ایالات متحده و کانادا ، نیکل برای سکه‌های 5 سنتی استفاده می‌شود که آنها نیز نیکل نامیده می‌شوند

•آبکاری الکتریکی

•ظروف ضد حرارت برای استفاده در آزمایشگاه‌های شیمی

فراخوان برگزاری مسابقه از تاریخ 15تیرماه سال 96 در اختیار دانشجویان سراسر کشور قرار داده شد.

تیم ها تا تاریخ 15 مرداد ماه فرصت ثبت نام از طریق سایت www.MPRC.IROMES.ir داشته و می بایست پروپوزال خود را از طریق سایت برای هیئت داوران ارسال می نمودند. هزینه شرکت در این مرحله از مسابقه برای هر تیم مبلغ 000/60 بود. شرایط و ضوابطی که برای افراد شرکت کننده تعیین شده بود عبارتند از:

1. شرکت کنندگان در غالب تیم های دانشجویی دو یا حداکثر سه نفره به رقابت بپردازند.
2. اعضای هر تیم میبایست از یک دانشگاه و دانشجوی مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد باشند.
3. دانشجویان در زمان شرکت در مسابقه میبایست اشتغال به تحصیل داشته باشند

داوری پروپوزال ها و معرفی نتایج این مرحله و اعلام اسامی تیم هایی که میتوانند در مرحله حضوری شرکت کنند تا تاریخ 31 مرداد اعلام شد. طی برگزاری نخستین مرحله تعداد 13 پروپوزال از دانشگاه های سراسر کشور ارسال شد که از بین این پروپوزال ها، مقالات 5 تیم خالص سازان از دانشگاه علم و صنعت ایران، IUT از دانشگاه صنعتی اصفهان، متالورژی استخراجی تبریز از دانشگاه تبریز، عنصر از دانشگاه باهنر کرمان و پلی تکنیک از دانشگاه صنعتی امیر کبیر برای رقابت در مرحله نهایی مسابقه واجد شرایط تشخیص داده شدند.

برگزاری مرحله عملی در تاریخ 8 شهریورماه و ارائه شفاهی هر یک از تیم ها در تاریخ 9 شهریور ماه برگزار شد و هزینه شرکت در این مرحله نیز مبلغ 000/160 هزارتومان برای هر تیم بود.

دانشجویان شرکت کننده جهت کسب اطلاعات بیشتر اخبار را از طریق کانال تلگرام به نشانی @MPRC2017پیگیری مینمودند.

زمان برگزاری این دوره از مسابقات 8 و 9 شهریور ماه سال 96 در دانشگاه علم و صنعت ایران بود که در روز اول برگزاری، در ابتدا آیین افتتاحیه ی این مراسم برگزار شد که در این مراسم پس از قرائت آیاتی چند از کلام الله مجید و برگزاری سرود ملی دکتر افتخاری معاونت پژوهشی دانشکده مواد و متالورژی ضمن عرض خیر مقدم به شرکت کنندگان بیاناتی را ایراد کردند؛ در ادامه نایب دبیر اتحادیه انجمن های علمی مهندسی مواد و متالورژی، جناب آقای محمد فلکی و سپس دبیر علمی مسابقه جناب آقای محمد عرفان ثبوتی توضیحاتی درباره نحوه برگزاری مسابقه و روند آن ارائه کردند. در انتهای مراسم افتتاحیه محل برگزاری مرحله عملی و اجرای آزمایشات هر یک از تیم ها مشخص شد.

محل برگزاری مرحله عملی این مسابقه آزماشگاه هیدرو متالورژی و آزمایشگاه شیمی تجزیه واقع در دانشکده مواد و متالورژی ،قرارداشت.

بلافاصله پس از برگزاری مراسم افتتاحیه هر یک از تیم ها به محل انجام آزمایشات خود رفته و به مدت شش ساعت طی فرایند های هیدرو متالورژی به بازیابی نیکل زیر نظر ناظران پرداختند.

در دومین روز برگزاری این مسابقه از ساعت 9 صبح الی 12 ظهر هیئت داوران متشکل از دکتر عادلی و دکتر ذاکری و دکتر ابوطالبی(اعضای هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت) دکتر جواد مقدم (عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان) دکتر رایگان(عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)دکتر فیروزی(عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر) به داوری ارائه های شفاهی تیم های شرکت کننده پرداختند و هریک از تیم ها در مدت 15 دقیقه روش و محصول نهایی و مزایای انها را ارائه دادند.

معیار های داوری و نمره دهی به گروه های ارائه کننده شامل کیفیت پروپوزال(25%)، مزایای روش انتخابی(20%)، مزایای محصول تولیدی(25%)، ارائه شفاهی و پاسخگویی به پرسش داوران(20%) و گزارش ناظر(10%) بود که بر مبنای آن امتیاز دهی به تیم ها انجام شد.

در روز دوم به موازات برگزاری ارائه های شفاهی، دومین دوره مسابقات علمی-دانشجویی نیز برای به چالش کشیدن علم دانشجویان برگزار شد که در آن 16 تیم دو الی سه نفره از دانشجویان شرکت کردند. این مسابقه در چهار مرحله ( مرحله اول-مرحله دوم-مرحله نیمه نهایی-فینال ) برگزار گردید و موضوع سوالات نیز کلیه مباحث متالورژی با تاکید بیشتر بر تولید فلزات و به صورت چهار گزینه ای و یا صحیح غلط بود؛ در نهایت تیم "ساماندهی"از دانشگاه علم و صنعت به عنوان تیم برتر بگزیده این دوره از مسابقات علمی دانشجویی شد.

در پایان روز دوم و در مراسم اختتامیه پس از قرائت آیاتی چند از کلام الله مجید و اجرای سرود ملی، دکتر ذاکری طی بیاناتی از همه شرکت‌کنندگان، دست‌اندکاران، مجریان و حامیان مسابقه قدردانی نمودند و این مسابقه را گامی هر چند کوچک برای شناساندن ظرفیت‌ها و جذابیت‌های حرفه تولید فلزات، ایجاد انگیزش و نشاط علمی، و فراهم آوردن زمینه بروز خلاقیت در میان دانشجویان گرایش متالورژی استخراجی دانستند. ایشان همچنین ضمن اشاره به اهمیت و ضرورت بازگردانی و بازیافت فلزات از قراضه‌ها، ضایعات و پسماندهای صنعتی و به طور کلی منابع ثانویه برای جوامع امروزی، مزایای بازیافت را حفظ و صیانت از منابع تجدیدناپذیر معدنی برای بهره‌برداری کارآمد توسط نسل‌های آینده، صرفه جویی در مصرف انرژی و سوخت‌های فسیلی، حفظ محیط زیست و آلایندگی کمتر، کاهش هزینه تولید، کاهش وابستگی کشور به واردات مواد اولیه و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برشمردند. آقای دکتر ذاکری موضوع مسابقه یعنی بازیابی نیکل از کاتالیست مستعمل را شاهد مثال آوردند و بیان داشتند که برای کشور ما که دارنده ذخایر معدنی نیکل با معیارهای قابل قبول جهانی نیست، بازیافت نیکل از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند بخشی از نیاز کشور به فلز نیکل و ترکیبات نیکلی را تأمین نماید.

در واقع بازیابی نیکل و فراوری آن، خلاقیت و نوآوری این مسابقه بود چرا که نیکل استخراج شده از معادن کشور ایران مطابق با استاندارد های دنیا برای استفاده در صنعت نیست و نیاز به انجام عملیات های تغلیظ و فراوری و پرعیار کنی که ممکن است حتی به لحاظ اقتصادی به صرفه نباشد، دارد. اما بازیابی نیکل از منابع ثانویه و پسماندها ما را به نیکلی مطابق با استاندارد های روز دنیا میرساند بنابراین بدون صرف هزینه های بالامیتوانیم به نیکل با عیار مد نظر دست پیدا کنیم.

در پایان مراسم به اعلام نتیجه ارزیابی هیأت داوران و معرفی تیم‌های برگزیده و اهدای جوایز اختصاص داشت. بدین ترتیب دو تیم خالص‌سازان از دانشگاه علم و صنعت ایران (متشکل از آقایان کاوه حضوری و محمدرضا فرجی) و پلیتکنیک از دانشگاه صنعتی امیرکبیر (متشکل از آقایان مجتبی عادل‌علیپور، مجید ماستری فراهانی و میرمهدی کریمی‌آذر) به عنوان تیم‌های برتر، و تیم IUT از دانشگاه صنعتی اصفهان (متشکل از آقایان میثم محمدکریمی و مجید دانشور) بهعنوان تیم شایسته تقدیر معرفی شدند. لازم به ذکر است که در حاشیه این مسابقه، دو کارگاه‌ آموزشی آنالیز XRD با تدریس خانم دکتر جوزانی کهن(عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و عضو مرکز بین المللی داده های پراش پرتو ایکس) نیز برگزار شد که مورد استقبال دانشجویان و تیمهای شرکت کننده قرار گرفت.